Niezależnie od tego czy jesteś zleceniobiorcą, przedsiębiorcą prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą czy działasz w formie spółki z o.o., to przy zawieraniu umów z kontrahentami wielokrotnie możesz spotkać się z klauzulą dotyczącą zakazu konkurencji. Zakaz konkurencji może ograniczać Twoją działalności w czasie trwania umowy, a nawet przez pewien czas po jej ustaniu. Niektóre klauzule mogą nawet pozbawiać Cię możliwości prowadzenia działalności na rzecz innych Twoich klientów! Co zatem zrobić, aby się tak nie stało? W artykule przedstawiam wskazówki, na co w szczególności powinieneś zwrócić uwagę, gdy w swojej umowie zobaczysz zakaz konkurencji.
Działalność konkurencyjna i podmioty konkurencyjne
Czyli czego właściwie nie wolno Ci robić? W swojej praktyce widziałam bardzo wiele klauzul zapętlających się w następujące po sobie kolejno zdania: „Działalność konkurencyjna to działalność wykonywana na rzecz Podmiotów konkurencyjnych. Podmioty konkurencyjne to podmioty, na rzecz których wykonywana jest działalność konkurencyjna”. Choć powyższe zdanie brzmi kuriozalnie, to nie żartuję.
Dlatego tak ważne jest, by umowa dokładnie wskazywała, jakie czynności są konkurencyjne wobec działań Twojego kontrahenta. A jeżeli dodatkowo wspomniano o podmiotach konkurencyjnych, to należy również odpowiednio szczegółowo zdefiniować te podmioty. Nawet jeżeli wskażemy czym są czynności konkurencyjne, to zdanie: „Podmioty konkurencyjne to podmioty, na rzecz których wykonywane są czynności konkurencyjne” nie wyjaśnia nam wcale kim są te podmioty. Pod takie sformułowanie można bowiem podpiąć w zasadzie każdy podmiot. Zatem definiowanie tych podmiotów w ten sposób nie ma najmniejszego sensu.
Czas trwania zakazu konkurencji
Twoja umowa może zawierać zakaz wykonywania działalności konkurencyjnej nie tylko przez okres obowiązywania umowy, ale również po jej zakończeniu. W takim przypadku możesz negocjować czas trwania klauzuli, a nawet samą zasadność nakładania ograniczeń po ustaniu umowy. Z Twojej perspektywy czas trwania zakazu po okresie obowiązywania umowy powinien być jak najkrótszy. Kontrahent może jednak odwoływać się do praktyk przyjętych w danej branży lub jej sektorze.
Brak wynagrodzenia za zakaz konkurencji po ustaniu umowy
I tutaj muszę Cię niestety rozczarować, jeżeli zauważyłeś w swojej umowie brak takiego wynagrodzenia i liczysz, że nawet jeżeli zakaz będzie obowiązywał po jej rozwiązaniu, to przynajmniej dostaniesz dodatkowe wynagrodzenie z tego tytułu. Takie wynagrodzenie przysługuje wyłącznie w umowie o pracę i jest regulowane przepisami kodeksowymi. Będąc jednoosobowym przedsiębiorcą czy zleceniobiorcą nie jesteś uprawniony do takiego wynagrodzenia, chyba że zostanie to zapisane wprost w umowie.
Kara umowna za złamanie zakazu konkurencji
Z dużym prawdopodobieństwem zapis o karze umownej znajduje się również w Twojej umowie. Jeżeli tak jest, na pewno zwróciłeś uwagę na wysokość tej kary i jesteś gotowy ją negocjować. Na co zwrócić jeszcze uwagę? Z Twojej perspektywy istotne jest, aby obowiązek zapłaty kary nie był wymagalny automatycznie natychmiast po złamaniu tego zakazu. Powinien być natomiast uzależniony od wezwania kontrahenta do zapłaty. Od czasu, kiedy kara stała się wymagalna, kontrahent może bowiem naliczać odsetki. A ten czas, kiedy rzeczywiście mógłbyś złamać taki zakaz może się znacznie różnić od czasu, kiedy kontrahent się o tym dowiedział i wysłał wezwanie do zapłaty. Pamiętaj też, że karę umowną wskazuje się w kwocie brutto, nie netto – kontrahent nie może wystawić na nią faktury VAT.
Zakaz konkurencji – case study
Poniżej przedstawiam dwa przykłady źle sformułowanych klauzul z umów, które opiniowałam w swojej praktyce. Poniżej opisuję również ich wpływ na sytuację osoby zobowiązywanej do powstrzymania się od wykonywania czynności konkurencyjnych.
„Za działalność konkurencyjną uważa się każdą działalność, której zakres pokrywa się w jakiejkolwiek części z zakresem przedmiotu działalność Klienta Zmawiającego lub Zamawiającego.”
Takie postanowienie jest niekorzystne, gdyż zakres działalności Twojego kontrahenta i jego klienta nie został w żaden sposób zdefiniowany, ani zawężony. Ponadto nic nie stoi na przeszkodzie, żeby Twój kontrahent lub jego klient rozszerzył przedmiot swojej działalności. Nawet już po tym, jak Ty rozpoczniesz daną działalność.
„Za działalność konkurencyjną uważa się świadczenie Usług na rzecz Klienta Spółki bez wiedzy i zgody Spółki.”
W takim przypadku podmioty, które są klientami Twojego kontrahenta powinny być odpowiednio wskazane lub opisane. Co do zasady powinni to być klienci Twojego kontrahenta, na rzecz których wykonywałeś usługi. Ewentualnie inne, ale wskazane z nazwy lub zawężone do konkretnej branży podmioty.
Chcesz się dowiedzieć na co powinieneś zwrócić uwagę zawierając umowę, tak aby była dla Ciebie korzystna i bezpieczna? Zapisz się na newsletter, a otrzymasz darmową Checklistę dobrej umowy!
Jeżeli natomiast potrzebujesz doradztwa prawnego w analizie zakazu konkurencji zawartego w Twojej umowie albo widzisz, że postanowienia takiej klauzuli sformułowane są w niekorzystny dla Ciebie sposób i chcesz je zmienić, napisz do mnie na adres: kontakt@legalnyprzedsiebiorca.pl.
