Domena internetowa i prawo do niej

Co to jest domena?

Domena internetowa jest to unikalny adres internetowy jednoznacznie wskazujący na różne usługi udostępniane przez operatora hostingowego, wśród których najpopularniejsze to strony www i konta poczty e-mail, zawierające w sobie posiadany adres. Wprowadzenie Systemu Nazw Domen (DNS – Domain Name System) pozwoliło na  udostępnianie adresu internetowego w postaci nazwy domeny (patrycjabadek.com), a nie jak wcześniej w postaci IP serwera (ciągu cyfr), obsługującego wskazaną stronę www.

Domena internetowa nie jest rzeczą w rozumieniu przepisu art. 45 ustawy a dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, zgodnie z którym rzeczami są tylko przedmioty materialne. Domena internetowa nie mieści się także pod pojęciem towaru w rozumieniu przepisu art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT).

Rejestrator domeny

O istnieniu domeny internetowej można mówić wyłącznie od momentu jej zarejestrowania. Podmioty rejestrujące domeny internetowe nazywane są rejestratorami. W Polsce funkcję rejestratora domen pełni NASK (Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa). Domeny są rejestrowany za pośrednictwem partnerów NASK, czyli podmiotów, z którymi NASK podpisała porozumienie w sprawie współpracy dotyczącej nazw domen internetowych. Lista dostępnych partnerów jest dostępna tutaj.

Część domen oprócz kontaktu osoby wyłącznie uprawnionej do używania domeny (czyli abonenta) ma również przypisane dodatkowe kontakty, np. administracyjny (osoba ta jest upoważniona do dokonywania zmian w konfiguracji domeny), techniczny, billingowy (odbiorca faktur).

Obowiązkiem rejestratora domen jest umieszczanie danych osobowych abonentów domen w odpowiednich bazach danych abonentów domen (WHOIS), aktualizowanie ich w przypadku zgłoszenia ich zmiany przez abonenta oraz umożliwienie dostępu do takiej bazy dowolnej osobie chcącej sprawdzić, do kogo należy dana domena. Bazy danych abonentów domen (WHOIS) są dostępne dla większości dostępnych rozszerzeń domenowych.

Prawo do wyłącznego korzystania z domeny

Prawo do korzystania z domeny wynika z umowy zawartej z NASK lub z firmą pośredniczącą w rejestracji domen. Wszystkie uprawnienia jakie przysługują posiadaczowi domeny wynikają tylko i wyłącznie z ww. umowy. Potwierdzeniem praw do domeny nie jest w szczególności żaden z następujących dokumentów: certyfikat własności domeny, w formie elektronicznej lub drukowanej, wystawiany przez podmiot pośredniczący w rejestracji domeny, potwierdzenie w formie pisemnej lub e-mail osoby rejestrującej domenę, iż przekazuje ona prawa do domeny, a także potwierdzenie posiadania dostępu do panelu administracyjnego domeny, gdzie można wprowadzać zmiany w jej konfiguracji

Przedmiotem umowy pomiędzy NASK (lub zwykle podmiotem pośredniczącym) a abonentem domeny nie jest sprzedaż prawa do domeny (w rozumieniu przepisu art. 535 k.c.), a jedynie utrzymywanie nazwy domeny oraz obsługa techniczna i administracyjna ze strony registratora i odpowiadające temu świadczenie abonenta w postaci ponoszenia stosownych opłat. Jest to zatem umowa o rejestrację i utrzymanie domeny internetowej.

Orzecznictwo odnośnie prawa do domeny

W związku z powyższym prawo do wyłącznego używania domeny nie jest tożsame z prawem własności Sąd Apelacyjny w Katowicach (wyrok z dnia 13 czerwca 2006 roku, sygn. akt I ACa 272/06), który mianowicie stwierdził, że:

(…) chybione jest mówienie o „własności” domeny internetowej, gdyż prawo własności w znaczeniu cywilistycznym, którego treść wyznacza art. 140 k.c., odnosi się do rzeczy, jakimi domeny internetowe nie są i szerzej, ze względu na zamknięty katalog dóbr niematerialnych chronionych prawami bezwzględnymi, iż brak jest w prawie polskim przepisów, z których wynikałoby, że skutkiem rejestracji nazwy domeny internetowej jest nabycie przez dysponenta wyłącznego prawa korzystania i rozporządzania domeną. Sąd pierwszej instancji utożsamił z prawem własności uprawnienia do domeny internetowej, które wynikają z jej rejestracji. Doktryna wskazuje w tym przedmiocie na umowne uprawnienie do korzystania z technicznego skojarzenia zarejestrowanej nazwy domeny z odpowiadającym jej numerem IP (…), przez co uprawnienie do domeny (odpowiednika adresu numerycznego) nie może funkcjonować w oderwaniu od umowy z rejestratorem, a faktyczna, nie zaś prawna, wyłączność korzystania z technicznego skojarzenia zarejestrowanej nazwy domeny (i odpowiadającego jej numeru IP) wynika tylko z tego, że technicznie wyłączona jest możliwość funkcjonowania w Internecie dwóch jednakowych domen tego samego poziomu, skoro stanowią substytut numeru IP. Właściwe jest więc mówienie o dysponencie nazwy domeny internetowej i prawie podmiotowym względnym, skutecznym wobec rejestratora.

Charakter prawny umowy o rejestrację i utrzymanie domeny internetowej

Ten sam sąd orzekł również, że umowa między dysponentem domeny internetowej a rejestratorem jest umową o świadczenie usług telekomunikacyjnych. Większość doktryny opowiada się za uznaniem, iż umowę rejestracji i utrzymania domeny należy oceniać jako umowę o świadczenie usług, w rozumieniu art. 750 k.c., do której powinny być stosowane odpowiednio przepisy o zleceniu.

Na skutek używania domeny przez określony czas, nie nabywa się do niej żadnych praw. Jeżeli abonent nie odnowi umowy we właściwym czasie (zwykle należy to zrobić przed upływem roku), to wygaśnie umowa o utrzymanie domeny i skończy się również możliwość korzystania z niej. Wtedy domena jest wolna i każda inna osoba może zarejestrować wskazaną nazwę domeny, gdyż będzie ona dostępna dla ogółu użytkowników.

Cesja domeny

Na gruncie prawa polskiego dysponent może przenieść swe prawo względne (wierzytelność względem rejestratora) na inny podmiot, o ile dojdzie też do przejęcia długu z tytułu opłat abonenckich. Oznacza to, że w sytuacji zawarcia umowy z podmiotem pośredniczącym, osoba wyłącznie uprawniona do korzystania domeny może dokonać cesji z praw domeny na inne osoby. Przeniesienie praw do domeny internetowej każdorazowo wymaga złożenia do NASK lub podmiotu pośredniczącego wniosku o zmianę abonenta, obejmującego oświadczenia dotychczasowego i nowego abonenta. Oświadczenie te powinny dotyczyć zbycia (w przypadku dotychczasowego abonenta) i przejęcia praw do domeny internetowej (w przypadku nowego abonenta). Natomiast w myśl zasady nemo plus iuris ad alium transfere potest, quam ipse habet nowy abonent nabywa prawo do domeny tylko w takim zakresie, jaki przysługiwał zbywcy. Nowy abonent też nie zostanie właścicielem domeny, przejdą na niego wyłącznie prawa i obowiązki z tytułu uprzednio zawartej umowy o rejestrację i utrzymanie domeny internetowej.

Cesja praw i obowiązków do domeny internetowej oraz jej aspekty prawne i podatkowe zostały szerzej opisane w tym artykule.

Egzekucja wierzytelności z umowy o rejestrację i utrzymanie domeny internetowej

Prawo do korzystania z domeny można zająć w trybie postępowania egzekucyjnego. Do takiej egzekucji stosuje się Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji z wierzytelności i innych praw majątkowych – art. 909 i następne k.p.c. Zajęcie prawa z tytułu rejestracji domeny internetowej zależne jest od schematu stosunków prawnych w przypadku umowy o rejestrację domeny. Zgodnie bowiem z pkt 7 Regulaminu NASK: „NASK wykonuje Utrzymywanie Nazwy Domeny oraz świadczy na rzecz Abonenta Obsługę Administracyjną i Techniczną. W przypadku złożenia Oferty za pośrednictwem Partnera lub przekazania przez Abonenta uprawnienia do żądania świadczenia Obsługi Administracyjnej i Technicznej Partnerowi, jest ona świadczona przez NASK na rzecz Partnera.”

W związki z powyższym zajęcie następuje pisemnie, w ten sposób, że komornik wysyła informację o zajęciu do NASK, a w przypadku, gdy umowa została zawarta z pośrednikiem również do rejestratora domeny, którego ustala się za pomocą WHOIS. Wynika to z charakteru umowy o rejestrację i utrzymanie domeny internetowej. W przypadku zawierania umowy z partnerem NASK obsługa techniczna domeny (do której należy zmiana wpisów na serwerach DNS – w ten sposób zarządza się domeną) jest obowiązkiem partnera natomiast utrzymanie nazwy domeny odbywa się poprzez NASK.

Uzyskanie realnej wartości pieniężnej z zajętej domeny może być zrealizowane na kilka sposobów. Przede wszystkim komornik może wystawić domenę na sprzedaż albo oddać domenę w najem i pobierać czynsz. Wierzyciel może również czerpać z korzyści z dochodów jakie przynosi zajęta domena.

Podsumowanie

Prawo do domeny internetowej to złożony temat, który powoduje wiele niejasności i wątpliwości. Najważniejszymi rzeczami, które warto zapamiętać to to, że domena internetowa nie jest rzeczą, a prawo do wyłącznego używania domeny nie jest tożsame z prawem własności. Prawo do korzystania z domeny wynika z umowy o świadczenie usług, zawartej z NASK lub z firmą pośredniczącą w rejestracji domen. Osoba wyłącznie uprawniona do korzystania domeny może przenieść swe prawo względne (wierzytelność względem rejestratora) na inny podmiot, o ile dojdzie też do przejęcia długu z tytułu opłat abonenckich. Prawo do korzystania z domeny można zająć w trybie postępowania egzekucyjnego. Do takiej egzekucji stosuje się Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji z wierzytelności i innych praw majątkowych – zajęcia komornik dokonuje na podstawie art. 910 k.p.c.

I to już wszystkie wstępne informacje na temat domen:) W przypadku pytań zachęcam do zapoznania się z następnymi artykułami w tym zakresie, które powstaną już niedługo oraz zapisania się na newsletter.

Zapisz

Zapisz

Zapisz