Preferencyjne opodatkowanie dochodów wytwarzanych przez prawa własności intelektualnej – IP Box pozwala podatnikowi osiągającemu kwalifikowany dochód z kwalifikowanych praw własności intelektualnej na opłacanie podatku w wysokości 5% podstawy opodatkowania.
Poszczególne pojęcia występujące w przepisach ustaw podatkowych odnoszą się jednakże do ustaw szczegółowych. To powoduje, że przepisy te powinny być interpretowane kompleksowo, a kwalifikacja działań podatnika do działalności mogącej skorzystać z ulgi jest dosyć skomplikowana. Poniżej postaram się przybliżyć na czym polega preferencja IP Box.
Co oznacza preferencja IP Box
Podatnik osiągający w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej kwalifikowany dochód z kwalifikowanych praw własności intelektualnej opłaca podatek w wysokości 5% podstawy opodatkowania. Podatnik nie ma możliwości skorzystania z tej preferencji w trakcie roku podatkowego, poprzez pomniejszanie zaliczek na podatek dochodowy. Podatnik osiągający dochody z kwalifikowanego IP w ciągu roku podatkowego (na przykład 2019 r.) jest zobowiązany do zapłaty zaliczek na podatek dochodowy od takich dochodów na zasadach ogólnych. Tj. według stawki podstawowej 18% i 32% lub 19% ustawy o PIT lub zgodnie z ustawą o CIT według stawki 9% lub 19%.
W kolejnym roku podatkowym (na przykład 2020 r.) podczas składania zeznania podatkowego za rok poprzedni, podatnik wskazuje 5% stawkę podatkową wobec dochodu z kwalifikowanych IP. Nadpłacony podatek podlega z urzędu zaliczeniu na poczet zaległości podatkowych oraz bieżących zobowiązań podatkowych. Podatnikowi, który nie ma takich obciążeń, nadpłata jest zwracana chyba, że złoży wniosek o zarachowanie całej lub części należnej mu sumy na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych.
Zakres podmiotowy IP Box
Preferencja IP Box skierowana jest do podatników PIT oraz CIT prowadzących działalność, która kwalifikuje się jako działalność badawczo-rozwojowa, osiągających dochody z kwalifikowanych IP, tj. IP objętych patentem lub innym prawem ochronnym. Zgodnie z ustawą o PIT mogą z niej skorzystać osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą lub prowadzące działalność gospodarczą np. w formie wspólników spółki cywilnej, jawnej lub komandytowej. Natomiast zgodnie z ustawą o CIT mogą być to m.in. osoby prawne czy spółki kapitałowe w organizacji. Preferencją IP Box nie są objęte osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą opodatkowaną w formie ryczałtu ewidencjonowanego. Podatnik może skorzystać z preferencji IP Box, jeśli osiągany przez niego dochód z kwalifikowanych IP podlega opodatkowaniu w Polsce.
Działalność badawczo – rozwojowa
Żeby móc skorzystać z ulgi IP Box, podatnik przede wszystkim musi prowadzić działalność badawczo rozwojową. Ta działalność oznacza „działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań”. Wystarczy zatem, aby podatnik prowadził badania naukowe lub alternatywnie, aby prowadził prace rozwojowe.
Pojęcia badań naukowych i prac rozwojowych zostały natomiast zdefiniowane w ustawach podatkowych poprzez odesłanie do definicji zawartych w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.
Badania naukowe są działalnością obejmującą badania:
- podstawowe rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne;
- aplikacyjne rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń.
Prace rozwojowe to natomiast działalność obejmująca nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług – z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.
W pierwszej kolejności trzeba zatem ustalić, czy podatnik prowadzi takie badania naukowe lub prace rozwojowe składające się na działalność badawczo rozwojową.
Kryteria badań naukowych i prac rozwojowych
Dodatkowo badania naukowe lub prace rozwojowe muszą spełniać łącznie następujące kryteria, co wynika wprost z definicji działalności badawczo – rozwojowej:
- twórczości – opracowywanie nowych koncepcji, narzędzi, rozwiązań niewystępujących dotychczas w praktyce gospodarczej podatnika lub na tyle innowacyjnych, że w znacznym stopniu odróżniają się od rozwiązań już funkcjonujących u podatnika;
- systematyczności – wystarczające jest, aby podatnik zaplanował i przeprowadził chociażby jeden projekt badawczo-rozwojowy, przyjmując dla niego określone cele do osiągnięcia, harmonogram i zasoby; taka działalność może być uznana za działalność systematyczną, tj. prowadzoną w sposób metodyczny, zaplanowany i uporządkowany;
- zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań – co do zasady, „zwiększenie zasobów wiedzy” odnosi się do prowadzenia badań naukowych. Natomiast „wykorzystanie już istniejącej lub zwiększonej wiedzy do tworzenia nowych zastosowań” odnosi się do prac rozwojowych i następuje w celu tworzenia nowych, zmienionych lub usprawnionych produktów, procesów lub usług (również w formie nowych technologii).
Wytworzenie, rozwinięcie lub ulepszenie kwalifikowanego IP
Ponadto w ramach działalności badawczo – rozwojowej podatnik powinien być właścicielem, współwłaścicielem lub użytkownikiem (np. na podstawie licencji) kwalifikowanego IP.
Kwalifikowane IP musi zostać wytworzone, rozwinięte lub ulepszone w ramach prowadzonej przez podatnika działalności badawczo-rozwojowej. Wytworzenie przedmiotu ochrony oznacza wykreowanie nowego kwalifikowanego IP od podstaw. Natomiast rozwinięcie lub ulepszenie przedmiotu ochrony oznacza w szczególności rozbudowanie, poszerzenie zakresu funkcjonalnego albo użyteczności już istniejącego kwalifikowanego IP.
Jest to w szczególności patentem, prawem ochronnym na wzór użytkowym, prawem z rejestracji wzoru przemysłowego, prawem z rejestracji topografii układu scalonego lub autorskim prawem do programu komputerowego. Katalog kwalifikowanych IP jest zamknięty.
Kwalifikowane IP powinno też podlegać ochronie prawnej na podstawie odrębnych przepisów lub umów międzynarodowych. Nie dotyczy to prawa z rejestracji topografii układu scalonego oraz autorskiego prawa do programu komputerowego, jak również sytuacji, gdy kwalifikowane IP zostało ulepszone lub rozwinięte.
Autorskie prawo do programu komputerowego
W obecnym stanie prawnym w Polsce nie ma możliwości ustawowego i wyczerpującego zdefiniowania pojęcia „autorskie prawo do programu komputerowego”. Ministerstwo Finansów w swoich objaśnieniach z dnia 15 lipca 2019 roku dotyczących stosowania tych przepisów wskazuje, że podatnik chcący skorzystać z preferencji IP Box oraz otrzymać w tym zakresie stosowną ochronę prawnopodatkową powinien złożyć wniosek o interpretację indywidualną do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS).
Tylko pomocniczo wskazuje się, że program komputerowy to w szczególności zestaw instrukcji przeznaczonych do wykonywania bezpośrednio lub pośrednio w komputerze czynności w celu osiągnięcia określonego rezultatu.
Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że o ocenie charakteru indywidualnej pracy twórczej nie decydują postanowienia umowy, ale rzeczywisty wkład pracy każdego z twórców programu komputerowego. Powyższe podlega każdorazowo odrębnej ocenie. Częścią chronioną prawem może być w szczególności:
- kombinacja komend adresowanych do komputera w formie kodu źródłowego i kodu wynikowego oraz instrukcji, a także
- interfejsy, w przypadku, gdy są nierozerwalną, funkcjonalną częścią składową programu komputerowego.
Metoda obliczania dochodu
Wysokość dochodu z kwalifikowanego IP ustala się jako iloczyn:
- dochodu z danego kwalifikowanego IP osiągniętego w roku podatkowym, oraz
- wskaźnika nexus obliczonego według specjalnego wzoru.
Wskaźnik nexus oblicza się natomiast zgodnie z następującym wzorem:
(???? + ????) ???? 1,3
???? + ???? + ???? + ????
Poszczególne litery we wzorze oznaczają koszty faktycznie poniesione, tj. uregulowanie zobowiązań w jakiejkolwiek formie, w tym w wyniku potrącenia wierzytelności, przez podatnika na:
???? – prowadzoną bezpośrednio przez podatnika działalność badawczo-rozwojową związaną z kwalifikowanym IP,
???? – nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym IP, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu niepowiązanego,
???? – nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym IP, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu powiązanego,
???? – nabycie przez podatnika kwalifikowanego IP.
Szczegółowo informacje i wyliczenia są dostępne w objaśnieniach Ministerstwa Finansów.
Ewidencja dla celów IP Box
Podatnicy, którzy zdecydują się na skorzystanie z preferencji IP Box mają obowiązek prowadzenia odrębnej ewidencji dla wszystkich operacji finansowych związanych z uzyskiwaniem tych dochodów.
Dla celów obliczenia dochodu z kwalifikowanego IP istotne jest, by ewidencja ta była prowadzona w sposób należyty tak, aby móc w rocznym zeznaniu podatkowym wykazać łączną sumę przychodów, kosztów podatkowych, dochodów, strat, dochodów podlegających opodatkowaniu stawką 5%, oraz dochodu, który nie będzie podlegał preferencyjnemu opodatkowaniu.
Przepisy o IP Box nie narzucają podatnikom konkretnej formy ewidencjonowania zdarzeń na cele stosowania preferencji IP Box. Jednakże pewne przesłanki można odnaleźć w dotychczas wydanych interpretacjach indywidualnych Dyrektora KIS oraz ww. objaśnieniach Ministerstwa Finansów.
Interpretacje indywidualne
Dotychczas zostało wydanych kilka interpretacji przez Dyrektora KIS. Za wyjątkiem jednej były one korzystne dla podatników. Niestety w ramach tych interpretacji organ nie rozstrzygał, czy podatnik w rzeczywistości wykonywał działalność badawczo-rozwojową oraz tworzył programy komputerowe.
Precyzyjnie sformułowany wniosek o wydanie interpretacji powinien natomiast w taki sposób opisywać stan faktyczny, aby to organ ocenił kluczowe elementy uprawniające do skorzystania z preferencji podatkowej. Tj. czy wnioskodawca faktycznie prowadzi działalność badawczo-rozwojową jak i również czy dany utwór jest kwalifikowanym prawem własności intelektualnej. O tym jak interpretacja podatkowa może pomóc w osiągnięciu celów podatkowych pisałam szerzej tutaj.
Podsumowanie
Nie ma jeszcze wykształconej praktyki a nawet teorii stosowania przepisów o IP Box w Polsce. Preferencyjne opodatkowanie dochodów wytwarzanych przez prawa własności intelektualnej – IP BOX zostało uregulowane w ustawach podatkowych, ale w zakresie szeregu pojęć następuje odesłanie do innych ustaw. W związku z powyższym korzystanie z tej preferencji budzi sporo wątpliwości, w szczególności w odniesieniu do możliwości jej stosowania przez programistów.
Kluczową kwestią jest właśnie to, czy dana działalność w rzeczywistości stanowi działalność mogącą skorzystać z preferencji (działalność badawczo-rozwojową) i w jej ramach podatnik tworzy utwory, z których może być preferencyjnie rozliczony przychód (kwalifikowane IP).
Podatnik powinien zatem zaopatrzyć się w indywidualnie rozstrzygnięcie Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. w formie wydanej interpretacji, uwzględniającej powyższe kwestie. W ten sposób można zagwarantować sobie, że w przypadku działania zgodnie ze stanem faktycznym opisanym we wniosku, rozliczenie ulgi nie zostanie zakwestionowanie, a zwrot nadpłaty rzeczywiście zostanie dokonany.
W zakresie związanym z IP Box, Kancelaria świadczy następujące usługi:
- analiza projektów pod kątem możliwości ich kwalifikacji jako dochodu z prawa własności intelektualnej;
- zabezpieczenie prawa do skorzystania z ulgi IP Box poprzez uzyskanie interpretacji indywidualnych.
