Przepisy odnośnie cen transferowych to kolejne uregulowania, których treść zmieniła się z dniem 1 stycznia 2017 roku. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) odnosi zastosowanie tych przepisów do występowania powiązań pomiędzy podmiotem krajowym a podmiotem zagranicznym lub powiązań pomiędzy podmiotami krajowymi. Przez „podmiot krajowy” należy rozumieć podatnika podatku dochodowego mającego siedzibę (zarząd) lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, „podmiotem zagranicznym” jest zaś osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania albo siedzibę (zarząd) za granicą.
Co to są ceny transferowe?
Ceny transferowe (ang. transfer pricing) są cenami stosowanymi we wszelkich transakcjach realizowanych przez podmioty, pomiędzy którymi występują powiązania kapitałowe, osobowe, rodzinne lub ze stosunku pracy.
Ceny transferowe występują, jeżeli w wyniku takich powiązań zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty i w wyniku tego podatnik nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały. Organy podatkowe określają dochody danego podatnika oraz należny podatek bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.
Co z tego wynika? Dokładnie to, że jeśli zarządzasz dwiema spółkami (a spółki te nie tworzą podatkowej grupy kapitałowej), to nie możesz dowolnie ustalać cen na fakturach wystawianych przez jedną spółkę drugiej. Wartości na fakturach muszą mieć każdorazowo rynkowe odzwierciedlenie. Nie odsprzedasz więc nowego laptopa za kilkaset złotych, bo nie ma to uzasadnienia w powszechnym obrocie takimi dobrami.
Zmiana definicji podmiotów powiązanych kapitałowo
Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o CIT, związek pomiędzy podmiotem krajowym a podmiotem zagranicznym ma miejsce, gdy:
1) podmiot krajowy bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwem położonym za granicą lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego przedsiębiorstwa, albo
2) podmiot zagraniczny bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego podmiotu krajowego, albo
3) te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotem krajowym i podmiotem zagranicznym lub w ich kontroli albo posiadają udział w kapitale tych podmiotów.
Natomiast powiązania pomiędzy podmiotami krajowymi występują, zgodnie z art. 11 ust. 4 ustawy o CIT, gdy:
1) podmiot krajowy bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu innym podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale innego podmiotu krajowego albo
2) te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotami krajowymi lub w ich kontroli albo posiadają udział w kapitale tych podmiotów.
Co się zatem zmieniło względem lat ubiegłych? Nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wprowadziła od 1 stycznia 2017 roku korzystniejszą definicję podmiotów powiązanych kapitałowo. Udział w kapitale musi być znacznie wyższy, żeby wskazać, że podmioty są powiązane (obecnie 25% zamiast 5%). Co za tym idzie mniejszy jest krąg podatników, którzy są zobowiązani do sporządzania dokumentacji podatkowej dokonywanych transakcji, która wiąże się właśnie z cenami transferowymi.
Powiązania o charakterze rodzinnym lub wynikające ze stosunku pracy
Przepisy o cenach transferowych stosuje się również do powiązań o charakterze rodzinnym lub wynikających ze stosunku pracy albo majątkowych pomiędzy podmiotami krajowymi lub osobami pełniącymi w tych podmiotach funkcje zarządzające, kontrolne albo nadzorcze oraz jeżeli którakolwiek osoba łączy funkcje zarządzające, kontrolne albo nadzorcze w tych podmiotach. Przez pojęcie powiązań rodzinnych rozumie się małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia.
Bezpośredni lub pośredni udział w zarządzaniu lub kontroli danego podmiotu
Brak jest ustawowej definicji wyjaśniającej pojęcia bezpośredniego lub pośredniego udziału w zarządzaniu lub kontroli. Przepisy nie zawężają zakresu tego wyrażenia wyłącznie do uprawnień o charakterze formalnym. Możliwe jest zatem kwalifikowanie również wywierania faktycznego wpływu na podejmowanie strategicznych decyzji i kontrolę przedsiębiorstwa, nie zaś tylko pełnienie formalnych funkcji, np. w zarządzie lub radzie nadzorczej drugiego podmiotu.
Posiadanie udziału w kapitale innego podmiotu
Tutaj sprawa jest dużo prostsza. Zgodnie z art. 11 ust. 5a ustawy o CIT posiadanie udziału w kapitale innego podmiotu oznacza sytuację, w której dany podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada w kapitale innego podmiotu udział nie mniejszy niż 25% (jak już wspomniałam do 1 stycznia 2017 roku było to 5%). Natomiast określając wielkość udziału pośredniego, jaki podmiot posiada w kapitale innego podmiotu, przyjmuje się zasadę, że jeżeli jeden podmiot posiada w kapitale drugiego podmiotu określony udział, a ten drugi posiada taki sam udział w kapitale innego podmiotu, to pierwszy podmiot posiada udział pośredni w kapitale tego innego podmiotu w tej samej wysokości. Jeżeli wartości te są różne, za wysokość udziału pośredniego przyjmuje się wartość niższą. Skomplikowane? Najlepiej wyjaśni to poniższy przykład:
Polska Spółka A posiada w kapitale polskiej Spółki B 30%, Spółka B posiada zaś w kapitale zagranicznej Spółki C 50%. Przyjmuje się, że udział pośredni Spółki A w kapitale Spółki C wynosi 30% <- udziały w kapitałach poszczególnych spółek nie są takie same, więc przyjmujemy wartość niższą, a więc 30% a nie 50%.
Konsekwencje powiązań między spółkami
Pierwszą konsekwencją jest to, że podmioty pomimo istnienia powiązań, powinny stosować ceny o charakterze rynkowym.
Drugą konsekwencją jest możliwa korekta dochodów spółki dokonywana przez organy podatkowe, która służy określeniu dochodów podatnika, jakie byłyby przez ten podmiot uzyskane, gdyby warunki handlowe lub finansowe ustalone z innym podmiotem, odpowiadały warunkom, jakie byłyby uzgodnione między podmiotami niezależnymi. Na organach spoczywa obowiązek wykazania, że podmioty we wzajemnych transakcjach stosują ceny odbiegające od cen rynkowych. W tym celu określono metody szacowania dochodów w transakcjach podmiotów powiązanych, a wszystkie trzy metody wymienione w art. 11 ust. 2 ustawy o CIT są równorzędne. Metodę zysku transakcyjnego stosuje się dopiero w przypadku stwierdzenia niemożliwości odwołania się do jednej z tych trzech metod.
23 maja, 2017 @ 1:51 pm
Dzień dobry, zainteresował mnie Pani wpis na blogu dlatego
chciałabym zapytać o kwestie związane ze sporządzaniem dokumentacji podatkowej.
Jeżeli pomiędzy podmiotami powiązanymi występują wszystkie rodzaje powiązań,
tj. kapitałowe, osobowe rodzinne, to czy przy sporządzaniu dokumentacji
podatkowej wystarczy wskazać tylko powiązania kapitałowe czy też wszystkie?
24 maja, 2017 @ 9:29 am
Dzień dobry, cieszę się, że temat Panią zainteresował:)
Odnośnie Pani pytania, to moim zdaniem w sporządzanej dokumentacji należy wykazywać wszystkie rodzaje powiązań. Co prawda, projekt rozporządzenia MRiF z dnia 2 listopada 2016 roku w sprawie informacji zawartych w dokumentacji podatkowej w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych w swoim § 2 pkt 2 przewiduje, że należy wskazać informację dotyczącą powiązań, o których mowa w art. 11 ust. 1 lub ust. 4 ustawy o CIT (co mogłoby sugerować tylko powiązania kapitałowe), jednakże zgodnie z orzecznictwem NSA odniesienie do tych przepisów oznacza także powiązania o jakich mowa w art. 11 ust. 5 ustawy (powiązania rodzinne). Ponadto wskazuje się, że przepisy art. 11 ust. 4 i ust. 5 ustawy zostały zrównane tak co do skutków podmiotowych, jak i przedmiotowych tych powiązań, jak również w zakresie obowiązków dokumentacyjnych. Dlatego, w celu dochowania należytej staranności przy sporządzaniu dokumentacji należałoby wykazywać wszystkie powiązania, tym bardziej, że z upływem czasu mogą się one zmieniać (np. nie będzie już powiązań kapitałowych, ale zostaną rodzinne). Z tego powodu taka dokładność leży na pewno w interesie spółki, która sporządza dokumentację, jednakże organ podatkowy będzie najbardziej zainteresowany sposobem wyliczenia ceny w transakcji podmiotów powiązanych.